بررسی توزیع آلل های تیپ آمیزشی بین جدایه های rhynchosporium commune عامل بیماری اسکالد جو در استان کردستان

جو یکی از غلات مهم جهان است که به عنوان غذا مورد استفاده بشر و حیوانات قرار می گیرد. بیماری اسکالد جو که توسط قارچ rhynchosporium commune ایجاد میشود، یکی از مخربترین بیماری¬های جو در مناطق با شرایط آب و هوایی خنک و مرطوب می باشد. میزان کاهش محصول در اثر این بیماری بین 10 الی 45 درصد گزارش شده است. اگرچه تاکنون وقوع مرحله جنسی این قارچ در طبیعت و بررسی های متعدد مشاهده نشده است اما تنوع ژنتیکی قابل توجهی در داخل و بین جمعیت¬های این بیمارگر گزارش شده است. یک راه برای اثبات وقوع مرحله جنسی، ردیابی تیپ¬های آمیزشی و بررسی فرآوانی آنها می¬باشد. در این مطالعه، در طول ماه¬های اردیبهشت تا تیر سال 1392، برگ¬های آلوده گیاه جو مزارع جو شهرستان¬های مریوان، کامیاران و دهگلان متعلق به استان کردستان جمع آوری شده و به آزمایشگاه منتقل گردیدند. بعد از جداسازی جدایه¬های قارچی و استخراج dna، تعداد 96 نمونه با استفاده از تکنیک واکنش زنجیره پلی مراز چندگانه (multiplex pcr) و آغازگرهای اختصاصی مرتبط با ایدیومورف¬های تیپ آمیزشی جنس rhynchosporium برای تعیین توزیع تیپ¬های آمیزشی در میان جمعیت¬های بیمارگر r. commune مورد بررسی قرار گرفتند. از 93 جدایه مورد بررسی، 49 جدایه متعلق به شهرستان مریوان بصورت mat1-1 و 21 جدایه از 23 جدایه متعلق به شهرستان دهگلان بصورت تیپ¬ آمیزشی mat1-2 و بقیه mat1-1 تعیین شدند. در شهرستان کامیاران هر دو نوع تیپ آمیزشی در میان 18 جدایه مورد بررسی وجود داشت. نتایج حاصل از این تحقیق توزیع مساوی آلل های تیپ آمیزشی را رد می کند. به نظر می¬رسد ساختار جمعیتی r. commune در مریوان و دهگلان در نتیجه اثر بنیان¬گذار یا بذور آلوده شکل گرفته باشد اما حضور هر دو نوع تیپ آمیزشی mat 1-1 (1/61%) و mat1-2 (9/38%) برای جمعیت کامیاران نشان می¬دهد که ظاهرا تولیدمثل جنسی براساس انتخاب وابسته به فراوانی به ندرت و یا اصلا اتفاق نمی-افتد. در این حالت، احتمالا غالب بودن تیپ آمیزشی mat1-1 نسبت به mat1-2 به علت برازندگی تیپ آمیزشی mat1-1 و به خاطر بیماریزایی بالا یا سازگارتر بودن آن با محیط می¬باشد.